کیک (انگلیسی: cake) یا گتو (فرانسوی: gâteau) گونهای شیرینی است که خاستگاه اروپایی دارد.
گرچه به باور باستان شناسان این خوراک از زمانهای باستان وجود داشتهاست، اما تصوری که از کیک امروزی وجود دارد و سه ویژگیِ شیرین بودن، سبکی و بافت اسفنجی را در ذهن مجسم میکند، نوعی شیرینی است که از میانهٔ سدهٔ هجدهم به وجود آمدهاست. آرد، شکر، تخم مرغ وکره چهار مادهای هستند که بیش از مواد دیگر در کیک به کار برده میشوند. کیکها بهطور کلی به دو گروه بزرگ غیرچرب یا کیکهای اسفنجی و چرب یا کیکهای روغنی تقسیم میشوند. تفاوت کیکهای روغنی با کیکهای اسفنجی در اینست که برخلاف کیکهای اسفنجی حباب داخل این نوع کیک در اثر وارد کردن هوا توسط بههمزدن شکر و تخم مرغ به وجود نیامدهاست بلکه عامل اصلی در به وجود آمدن حباب در این نوع کیکها، ایجاد گاز در داخل کیک، بخاطر استفاده از یک کاتالیزورنظیر بیکینگ پودر است. همچنین کیک روغنی از نظر وزنی سنگین است درصورتیکه سبک بودن، از ویژگیهای یک کیک اسفنجی است. کیک از موادی است که در اثر تماس با هوا خشک میشود و به همین علت در روشهای تزیینی معمول است که سطح کیک بهطور کامل با مواد پوشانده شود. بدین وسیله سدی در برابر عبور هوا به وجود آمده و باعث دوام بیشتر کیک خواهد شد. کیکها ممکن است با توجه مناسبتی که برای آنها در نظر گرفته شده طبقهبندی شود. به عنوان مثال، کیک عروسی و کیک تولد از جمله کیکهایی هستند که در درجه اول با توجه به جشنی که برای آنها در نظر گرفته شده، شناخته میشوند.
کیکها ممکن است با توجه مناسبتی که برای آنها در نظر گرفته شده طبقهبندی شود. به عنوان مثال، کیک عروسی و کیک تولد از جمله کیکهایی هستند که در درجه اول با توجه به جشنی که برای آنها در نظر گرفته شده، شناخته میشوند.
آرد اصلی ترین بخش تشکیل دهنده کیک می باشد.
معمولا از آرد گندم برای تهیه کیک استفاده میشود ودر رسپی های خاص از آرد برنج. مواد اصلی آرد را نشاستهٔ کربوهیدارتها تشکیل میدهد. آرد بر اساس تفاوت در مقدار پروتئین به سه نوع آرد ضعیف (درصد پروتئین ۸٬۵–۷)، آرد متوسط (درصد پروتئین ۱۰٬۵–۸٬۵) و آرد قوی (درصد پروتئین ۱۳٬۵–۱۱٬۵) تقسیم میشود. پروتئین آرد هنگامیکه به مایعات افزوده و آمیخته میشود به مادهای به نام گلوتن تغییر پیدا میکند. هر چه میزان گلوتن در خمیر کمتر باشد سفتی آن کمتر و محصول پخت نرمتر است؛ بنابراین آرد ضعیف که گلوتن کمتری دارد برای پخت کیکهای اسفنجی مناسب است و آرد قوی که گلوتن زیادی دارد برای پخت نان و خمیر پای مناسبتر است.
تاثیر تخم مرغ در کیک
نقش تخم مرغ در شیرینی پزی مانند کره و آرد نقش مهمی در کیفیت شیرینی دارد. تخم مرغ برای هوادهی به شیرینی افزایش حجم و رنگ و طعم مطلوب به کار میرود و همچنین سبب پف کردن و ترد شدن کیک و پرمایگی و شفافیت خمیر شیرینی ها و کیک های کافه ای می شود.
وزن یک تخم مرغ متوسط ۵۰ گرم در نظر گرفته میشود که ۳۰ گرم از آن وزن سفیده و ۲۰ گرم وزن زرده است. محل نگهداری تخم مرغ در یخچال است اما به علت اینکه تخم مرغ سرد به خوبی کف نمیکند، هنگام به کار بردن در کیک، تخم مرغ زودتر از یخچال بیرون شده و دمای آن به دمای اتاق رسانده میشود.
نقش شکر در پخت کیک
از شکر به عنوان شیرین کردن و ترد کردن بافت کیک و ایجاد بافتی روان و یکدست و همچنین جذب رطوبت کیک در رقابت با پروتئین آرد استفاده می شود.
- طعم دهنده و شیرین کننده
- پرکنندگی و شکل دهنده بافت کیک
- کاهنده آب آزاد در بافت کیک (جاذب آب)
- لطافت دهنده و نرم کننده
- کاهش بیات شدن کیک
شکر زیاد سبب کاهش حجم کیک لذا در کیک هایی که بدنبال سطح صاف در کیک هستیم باید میزان شکر را تا حدی افزایش دهیم.
نقش شکر تنها در شیرین کردن کیک نیست بلکه نقش مهم آن ثابت نگهداشتن حبابهای ایجاد شده در تخم مرغ است. همچنین شکر در ایجاد بو و رنگ پس از پخت، در کیکهای اسفنجی و کرهای نیز نقش دارد.
نقش کره در پخت انواع کیک وشیرینی
چربی ها یکی از اصلی ترین مواد اولیه برای استفاده در کیک پزی و شیرینی پزی است، به طوریکه در اغلب دستورهای کیک پزی و شیرینی پزی انواع چربی ها (روغن، کره یا مارگارین) دیده می شود.
اولین نقش چربی، حفظ حباب های هوا و کمک به نگه داشتن گازهای موجود درخمیر و مایه کیک و شیرینی می باشد. وجود چربی از خارج شدن گازهای به وجود آمده توسط عامل پف دهنده (خمیرمایه، جوش شیرین یا بیکینگ پودر) جلوگیری می کند و باعث تثبیت پف ایجاد شده می شود. علاوه بر این، خود چربی جامد مثل کره بعد از زده شدن با شکر (کریمینگ) نه تنها حباب های هوا را حفظ می کند بلکه عامل هوادهی هم می شود.
دومین نقش مهم چربی، شکستن رشته های گلوتن در آرد است. وقتی چربی با مواد مخلوط می شود، از به هم پیوستن و طولانی شدن رشته های گلوتن آرد جلوگیری کرده و در نتیجه کیک و شیرینی به جای بافت کشسان بافت شکننده و ترد پیدا می کند.
سومین نقش چربی، محافظت از رطوبت است که باعث ماندگاری و لطافت می شود. با وجود اینکه چربی به طور مستقیم به محصولات قنادی رطوبت اضافه می کند، ولی اجازه جذب تمام رطوبت توسط مواد خشک داده نمی شود و مقداری از رطوبت در مواد می ماند که به ماندگاری محصول نهایی کمک می کند.
چهارمین نقش چربی ، به حرکت گرما درحین پخت و قهوه ای شدن سطح و طلایی شدن داخل مواد کمک می کند.
پنجمین نقش چربی، نقش طعم دهی می باشد. همه انواع چربی خواص طعم دهی ندارند، ولی کره که یکی از محبوب ترین انواع چربی در شیرینی پزیاست، ایجاد طعم هم می کند.
چهارمین نقش چربی ، به حرکت گرما درحین پخت و قهوه ای شدن سطح و طلایی شدن داخل مواد کمک می کند.
پنجمین نقش چربی، نقش طعم دهی می باشد. همه انواع چربی خواص طعم دهی ندارند، ولی کره که یکی از محبوب ترین انواع چربی در شیرینی پزیاست، ایجاد طعم هم می کند.